1. Website và những phần thiết yếu của một website Website là một “Show-room” trên mạng Internet – nơi trưng bày và giới thiệu thông tin, hình ảnh về doanh nghiệp và sản phẩm hay dịch vụ của doanh nghiệp (hay giới thiệu bất kỳ thông tin nào khác) cho mọi người trên toàn thế giới truy cập bất kỳ lúc nào (24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần). Website là một tập hợp một hay nhiều trang web. Nếu nói “Doanh nghiệp tôi muốn xây dựng trang web” là không chính xác về từ ngữ, mà phải nói là “Doanh nghiệp tôi muốn xây dựng một website” (đọc là “web-sai”). Để một website hoạt động được cần phải có tên miền (domain), lưu trữ (hosting) và nội dung (các trang web hoặc cơ sở dữ liệu thông tin. Đặc điểm tiện lợi của website: thông tin dễ dàng cập nhật, thay đổi, khách hàng có thể xem thông tin ngay tức khắc, ở bất kỳ nơi nào, tiết kiệm chi phí in ấn, gửi bưu điện, fax, thông tin không giới hạn (đăng tải thông tin không hạn chế, không giới hạn số trang, diện tích bảng in...) và không giới hạn phạm vi địa lý. Những phần nội dung thiết yếu của một website: website thường có các phần nội dung sau: - Trang chủ: trang đầu tiên hiện lên khi người ta truy cập website đó. Trang chủ là nơi liệt kê các liên kết đến các trang khác của website. Trang chủ thường dùng để trưng bày những thông tin mới nhất mà DN muốn giới thiệu đầu tiên đến người xem. - Trang liên hệ: trưng bày thông tin liên hệ với doanh nghiệp và thường có một form liên hệ để người xem gõ câu hỏi ngay trên trang web này. - Trang thông tin giới thiệu về doanh nghiệp (About us): người xem khi đã xem website và muốn tìm hiểu về nhà cung cấp, do đó DN cần có một trang giới thiệu về mình, nêu ra những thế mạnh của mình so với các nhà cung cấp khác. - Trang giới thiệu về sản phẩm hay dịch vụ: giới thiệu sản phẩm, dịch vụ với các thông tin và hình ảnh minh họa. - Trang hướng dẫn hoặc chính sách: dùng để cung cấp thông tin cho người xem trong trường hợp họ muốn mua hay đặt hàng, dịch vụ. Thông tin trên trang này sẽ hướng dẫn họ phải làm gì, chính sách của doanh nghiệp như thế nào v.v... Trang này sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm nhiều công sức trả lời các câu hỏi “làm thế nào” của người xem và tạo cho người xem ấn tượng tốt về tính chuyên nghiệp của doanh nghiệp. 2. Các mô hình website TMĐT Có nhiều dạng mô hình website. Bên dưới lần lượt giới thiệu một số mô hình điển hình. - Cửa hàng điện tử, siêu thị điện tử: nổi tiếng nhất ở dạng này là website www.amazon.com, bán lẻ sách, CD, ứng dụng phần mềm, đồ chơi... qua mạng. Mô hình này hoạt động tương tự một siêu thị hay cửa hàng truyền thống, cho phép người mua chọn lựa hàng hóa, thay đổi số lượng món hàng, tính tiền, thanh toán và nhận hàng sau đó. - Đấu giá trực tuyến: nói đến mô hình đấu giá trực tuyến (online auction) thì www.eBay.com dẫn đầu về sự nổi tiếng. Website đấu giá trực tuyến mô phỏng quy trình bán đấu giá vật dụng, tức người bán đưa ra giá sàn (giá thấp nhất ban đầu), sau đó những người mua lần lượt trả giá cao hơn. Đến thời điểm nhất định, ai trả giá cao nhất sẽ là người có quyền mua món hàng. - Sàn giao dịch B2B: một sàn giao dịch điển hình là www.alibaba.com, là nơi các doanh nghiệp tham gia giới thiệu về mình, đăng tải các yêu cầu mua, bán, tìm đối tác. Vì là B2B2 nên những sàn giao dịch này không phục vụ việc bán lẻ và thanh toán qua mạng vì không cần thiết. - Cổng thông tin (portal): giống như danh bạ điện thoại liệt kê thông tin liên lạc của các công ty theo ngành nghề, những cổng thông tin này liệt kê những địa chỉ website theo phân loại ngành nghề, ví dụ www.dir.yahoo.com,www.vietnamb2bdirectory.com. - Mô hình giá động (dynamic pricing models): với những website mô hình này, người mua có thể trả giá theo ý mình (tùy người bán có đồng ý bán hay không). Đặc điểm của ngành du lịch (hàng không, khách sạn, vận chuyển công cộng...) là nếu tỷ lệ chiếm chỗ (room/seat occupation) là X% < 100% thì (100-X)% chỗ ngồi hay phòng khách sạn sẽ xem như bỏ đi. Do đó, với mô hình này, người mua có thể trả giá vào những giờ phút cuối cùng và người bán có thể đồng ý bán. - Website thông tin phục vụ việc quảng bá, quảng cáo: ví dụ cụ thể là www.vnexpress.net, nơi trưng bày nhiều thông tin thời sự, giải trí, du lịch, văn hóa...để tạo cộng đồng người xem đông đúc và từ đó có doanh thu từ những đối tượng có nhu cầu đăng quảng cáo (banner). - Website giới thiệu thông tin của doanh nghiệp: cuối cùng là website đơn giản nhất, chỉ để giới thiệu thông tin về doanh nghiệp, dịch vụ, sản phẩm của doanh nghiệp, và cho phép người xem liên lạc với doanh nghiệp qua website này. Doanh nghiệp có thể bán sản phẩm của mình thông qua website giới thiệu thông tin này. 3. Những lưu ý khi chuẩn bị xây dựng website Để xây dựng website cho mình, doanh nghiệp cần theo các bước sau: - Xác định mục đích của website, đối tượng người xem. - Xác định sơ bộ cách thức hoạt động của website, các chức năng chính và các phần nội dung cần có. - Tham khảo một số website tương tự để lấy ý tưởng, học hỏi, so sánh điểm mạnh, điểm yếu của chúng. - Mua tên miền (domain): cần mua tên miền sớm để đảm bảo tên miền không bị người khác mua mất trong tương lai. - Tìm một công ty dịch vụ TMĐT để được tư vấn thêm chi tiết và nhờ họ thiết kế xây dựng website sao cho có hiệu quả kinh tế cao nhất. - Chuẩn bị thông tin, hình ảnh... để đăng tải trên các trang web. - Giải pháp duy trì website (hosting). Sau khi website được xây dựng xong và đưa vào hoạt động, doanh nghiệp cần phải marketing, cập nhật thông tin, thêm thông tin, thay đổi nhỏ... để tránh nhàm chán và thu hút người xem. Các bước xây dựng website: - Xác định tên miền và mua tên miền Loại tên miền Chi phí khởi tạo Chi phí duy trì Quốc tế (.com, .net,...) Không có 160.000 đồng/năm Việt Nam (.com.vn, .net.vn,...) 450.000 đồng (chỉ trả một lần) 480.000 đồng/năm Bảng 1: Chi phí mua tên miền quốc tế và tên miền Việt Nam - Xác định sitemap: như mục lục một quyển sách, gồm các phần 1., 1.1., 1.1.1., Ví dụ: Trang chủ Giới thiệu Công ty Sản phẩm Dòng sản phẩm 1 Dòng sản phẩm 2 ... Dịch vụ Chính sách bán hàng Liên hệ - Xác định cấu trúc kỹ thuật của từng phần trong sitemap, ví dụ trang giới thiệu thông tin là trang web tĩnh (static page), trang giới thiệu sản phẩm là cơ sở dữ liệu (database), trang chủ bố trí như thế nào, các hiệu ứng hình ảnh trên trang chủ... Chọn các kỹ thuật, ngôn ngữ để xây dựng website. - Thiết kế đồ họa - Lập trình những phần cần lập trình - Nhập liệu vào cơ sở dữ liệu, làm các trang web tĩnh - Chọn host (lưu trữ) cho website. Host phải hỗ trợ các ngôn ngữ dùng để xây dựng website. - Tải toàn bộ nội dung website lên host - Kiểm tra toàn bộ website trước khi chính thức đưa vào hoạt động. Những lưu ý khi chuẩn bị xây dựng website - Website không nên có quá nhiều hình ảnh động, hiệu ứng hình ảnh, nội dung quá nhiều trên một trang vì sẽ làm người xem bị rối và trang web sẽ nặng, hiển thị chậm làm người xem mất kiên nhẫn. - Website không nên có quá nhiều nội dung trên một trang vì sẽ làm người xem lúng túng không biết phả làm thế nào để tìm được thông tin họ cần. - Website phải được thiết kế đồng nhất về thẩm mỹ, dùng thống nhất vài gam màu nhất định, font chữ, cỡ chữ thống nhất trên các trang. - Tên miền không nên quá dài hay có ký tự gạch nối (-). Tên miền nên gợi nhớ được mục đích của website. - Website nên có công cụ cập nhật thông tin sao cho người không hiểu biết về thiết kế lập trình web cũng có thể dễ dàng nhập liệu cho website. - Chất lượng host phải tốt để hạn chế khả năng website bị “chết” (ngưng hoạt động) hoặc bị hacker đánh phá. 4. Website thông thường và website TMĐT Website thông thường: - Cung cấp thông tin cho người sử dụng về doanh nghiệp, tổ chức hoặc/và cá nhân. - Giới thiệu về sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp, tổ chức hoặc cá nhân vì mục tiêu quảng cáo. - Các thông tin trên website thông thường được cung cấp dưới dạng tổng quan về một chủ đề. - Thường có các đường link đến các website khác và có thể có thông tin quảng cáo hoặc tiếp nhận thông tin phản hồi qua các feedback form. - Không được trang bị các công cụ để thực hiện giao dịch, mua bán hàng hoá trên mạng. Website TMĐT thường trang bị: - Giỏ mua hàng (shopping cart): cho phép khách hàng đặt hàng, xem lại đặt hàng, thay đổi và tính giá - Các phần mềm xử lý thanh toán trực tuyến thông qua một tài khoản thương mại (merchant account) - Các công cụ/ phần mềm chứng thực điện tử (SSL, SET) - Thông tin về phương thức giao nhận (shipping & delivery) - Trung tâm hỗ trợ trực tuyến (helpdesk) - Chuyên mục tìm kiếm (search) - Câu hỏi thường gặp (FAQ) 5. Duy trì và phát triển website TMĐT Để duy trì và phát triển website TMĐT một cách hiệu quả nhất, doanh nghiệp phải luôn chú trọng đến các yếu tố sau: - Luôn có chính sách về việc thay đổi thông tin sản phẩm và dịch vụ cung cấp cho khách hàng, tạo sự đa dạng về thông tin, phong phú về hàng hóa và dịch vụ nhằm thu hút sự quan tâm theo dõi của khách hàng nhất là khách hàng vãng lai. - Chuẩn bị nội dung thông tin cần cập nhật (giới thiệu sản phẩm - dịch vụ mới…). Việc cập nhật thông tin phải được thực hiện liên tục. - Có nguồn ngân sách để thực hiện việc duy trì và phát triển website. Việc duy trì và quảng bá website phải được xác định là một phần kinh phí bắt buộc cho việc quảng bá thương hiệu và phát triển kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu Website là kênh kinh doanh trực tiếp thì càng cần được châm chút và đầu tư để thu hút càng nhiều khách hàng. - Chuẩn bị nguồn nhân lực đủ kiến thức cho việc thực hiện duy trì website, đừng e ngại việc mình phải tự duy trì website. Có thể đào tạo nguồn nhân lực trực tiếp duy trì hoạt động theo thời gian. Vì phần lớn các công việc admin không đòi hỏi kỹ thuật viên có trình độ chuyên môn IT cao, mà chỉ cần giỏi trong hoạt động kinh doanh của Doanh nghiệp. Việc học thêm hoặc tuyển dụng riêng các kỹ sư IT là không khó lắm. Việc chủ động nguồn nhân lực cho phép giảm thiểu chi phí dành cho websiteiste, nhưng lại đạt được tối đa yêu cầu và định hướng mà Doanh nghiệp muốn vận dụng trên môi trường TMĐT trong chiến lược chung của Doanh nghiệp một cách sát thực và hiệu quả, do nhân viên admin sẽ đề xuất được các yêu cầu và thực hiện các giải pháp hợp lý nhất. - Lập qui trình xử lý thông tin phản hồi từ khách hàng thông qua website. Các thông tin phản hồi từ yêu cầu của khách hàng trên website sẽ gây ấn tượng tốt nếu sự phản hồi nhanh và đáp ứng được yêu cầu của họ. Nếu kinh doanh trực tuyến cho phép thực hiện tác nghiệp như giao hàng 24/24 thì cần phải chuẩn bị đội ngũ phục vụ hoạt động. Ngược lại, phải qui định trả lời theo giờ làm việc hành chánh, để tránh bị ấn tượng xấu vì trả lời hoặc không thực hiện được dịch vụ. - Lập qui trình loại bỏ thông tin cũ không còn phù hợp. Các thông tin lạc hậu không chỉ gây cho khách hàng ấn tượng xấu do website bị bỏ quên mà còn có thể gây tác hại vì giá cả không phù hợp với thực tế, dẫn đến tranh chấp hay thiệt hại uy tín cho doanh nghiệp. Do đó, việc thường xuyên chăm sóc và loại bỏ các thông tin cũ, lạc hậu là một việc cần lưu ý ngay từ đầu. - Định hướng đúng và xây dựng chiến lược phù hợp với sự phát triển của TMĐT tại quốc gia mà doanh nghiệp đang hoạt động. Việc phát triển kinh doanh trực tiếp hay kinh doanh TMĐT luôn phải được xây dựng phù hợp với môi trường và luật pháp của từng nước. Do đó, cần hiểu và xây dựng giải pháp kinh doanh phù hợp, tạo tiền đề cho sự vận động và phát triển một cách bên vững. - Quảng cáo bằng nhiều hình thức khác nhau. Sự xuất hiện của website dù chỉ dùng để giới thiệu về Doanh nghiệp thôi cũng phải được xem là một sự kiện, một mảng kinh doanh và phát triển thương hiệu đặc biệt trong tổng thể hoạt động của Doanh nghiệp. Website trở thành một phần hết sức quan trọng trong phát triển kinh doanh, cũng như cho việc quảng bá và giới thiệu Doanh nghiệp, do đó bản thân website trước khi thực hiện được các nhiệm vụ quan trọng đó cần được giới thiệu và quảng bá một cách mạnh mẽ nhất. Việc đầu tư quảng cáo cho website được nhiều người biết đến hôm nay còn giúp cho doanh nghiệp giảm thiểu tối đa chi phí quảng cáo ở các kênh thông tin khác trong tương lai, nếu như lưu lượng khách hàng truy cập cao và hiệu quả. Để quảng bá tốt ngay từ khởi đầu cần phải áp dụng nhiều giải pháp trong đó giải pháp điện tử, tức dùng chính các kênh quảng cáo điện tử (websitesie) để tiếp cận nhanh đến nhóm khách hàng thường xuyên truy cập internet là việc làm hết sức cần thiết. - Đưa ra nhiều chương trình khác nhau đầy tính hấp dẫn để thu hút khách hàng tham gia như: dự đoán trúng thưởng, khuyến mãi… sao cho khách hàng khi truy cập vào website cảm nhận được những lợi ích thiết thực mang lại cho họ. Tạo sân chơi hay và vui vẻ sẽ làm cho việc truy cập vào website của DN không trở nên nhàm chán và chính họ còn quảng cáo đến nhiều người khác, từ đó sẽ thu hút được nhiều người hơn đến website một cách tự nhiên thông qua các chương trình nêu trên. 6. Những yếu tố tạo nên tính hiệu quả cho website Nhiều doanh nghiệp có website than phiền rằng website của họ không mang lại hiệu quả cho việc kinh doanh. Đây là một thực trạng chung cho các doanh nghiệp Việt Nam. Nguyên nhân cũng rất đơn giản và hiển nhiên như sau: - Website xây xong thì “bị bỏ quên”, không chú trọng marketing cho website: Nếu doanh nghiệp sản xuất ra một sản phẩm mới mà không có một hoạt động marketing nào để quảng bá sản phẩm đó thì liệu thị trường có biết đến sản phẩm đó không? Vì thế, sau khi có website, doanh nghiệp phải chú trọng marketing cho website của mình, cả marketing trên mạng và marketing truyền thống (như in địa chỉ website lên danh thiếp, bao gồm địa chỉ website trong các mẩu quảng cáo, bao bì, tài liệu giao dịch của doanh nghiệp). - Nội dung nghèo nàn, không cập nhật, thiết kế không chuyên nghiệp, chức năng không tiện lợi: Nếu làm tốt marketing, có nhiều người truy cập nhưng phần nội dung, hình thức, chức năng website lại nghèo nàn, không chuyên nghiệp thì sẽ khó có khả năng người ta quay lại xem lần thứ hai. Hơn nữa, nguy cơ bị đối tượng khách hàng đánh giá thấp mức độ chuyên nghiệp của doanh nghiệp nếu website của doanh nghiệp không được chăm sóc kỹ làm cho doanh nghiệp bị mất nhiều cơ hội bán hàng. Để website mang lại hiệu quả, có 03 yếu tố phải thỏa mãn: chất lượng website, marketing website, và chất lượng dịch vụ hỗ trợ người xem. - Chất lượng website: là yếu tố chính để giữ chân và tạo ấn tượng tốt cho người xem một khi họ đã vào xem website của doanh nghiệp. Chất lượng website được đánh giá thông qua các yếu tố sau: + Trình bày thiết kế, bố cục: trình bày trang nhã, ấn tượng, bố cục rõ ràng, đơn giản, không bề bộn, không có quá nhiều thông tin trên một trang... + Thông tin: thông tin phải chính xác, đầy đủ, súc tích, được cập nhật thường xuyên. Quan trọng hơn là thông tin phải hữu dụng cho người xem. + Tốc độ hiển thị: tốc độ hiển thị trang web phải nhanh, nếu không người xem sẽ chán và bỏ qua, đặc biệt là ở Việt Nam tốc độ truy cập Internet bằng điện thoại rất chậm. + Các chức năng tiện ích phục vụ người xem: website phải có các chức năng tiện ích phục vụ người xem như form liên hệ, chức năng tìm kiếm, chức năng chọn hàng, đặt hàng v.v... để tránh làm mất thời gian, gây phiền phức cho người xem. - Marketing website: đây là khâu quan trọng nhất để thu hút người vào xem website (chủ yếu là lần đầu). Nếu không marketing, không ai biết đến địa chỉ website này, từ đó, hàng năm chỉ có một số rất ít người vào xem, làm cho website trở nên vô dụng. Doanh nghiệp sau khi xây dựng xong website và đưa vào hoạt động, cần phải đầu tư cho marketing website. Marketing website hiệu quả là một việc không dễ, và đòi hỏi nhiều công sức, thời gian, đầu tư... nhưng rất cần thiết đối với sự thành công của website. Nếu không nỗ lực marketing, website của doanh nghiệp sẽ chìm sâu trong “đại dương” Internet và những đầu tư cho website sẽ là “công dã tràng”. - Hỗ trợ khách hàng: nếu DN đã làm tốt khâu marketing và từ đó có nhiều người biết đến và ghé qua thăm viếng website. Nếu DN đã làm tốt khâu chất lượng website để cho những ai đã ghé qua thăm viếng website đều có ấn tượng tốt, có thể tìm thấy trên website này những thông tin bổ ích cho họ, những điều họ đang đi tìm... Nhưng như thế chưa đủ để mang lại thành công cho website của doanh nghiệp. Điều còn thiếu là: chất lượng dịch vụ hỗ trợ người xem (khách hàng), tức tốc độ phục vụ trả lời email, xử lý đơn hàng, cung cấp thông tin theo yêu cầu của từng người... Nếu một người quan tâm gửi câu hỏi từ trang liên hệ của website mà phải chờ vài ngày không thấy câu trả lời, hoặc nhận được câu trả lời không rõ ràng, không đầy đủ, với văn phong cẩu thả... thì chắc chắn doanh nghiệp sẽ bị mất nhiều khách hàng tiềm năng. Để khai thác hiệu quả của website tốt, doanh nghiệp nên chú ý các đặc tính bên dưới của website và đảm bảo rằng website của mình phải thỏa những yêu cầu đó. - Được khách hàng biết đến (Customer Awareness): Để website hoạt động mang lại hiệu quả kinh tế, trước hết doanh nghiệp cần làm cho thật nhiều người biết đến website của mình. Đây chính là việc marketing website. Nếu không marketing, website của doanh nghiệp sẽ hầu như vô dụng. - Tính hấp dẫn người xem (Stickiness): Nếu người xem chỉ xem một lần rồi không bao giờ vào xem nữa thì website của DN cũng thực sự không mang lại lợi ích nhiều. Do đó, trên website của doanh nghiệp cần phải có những thông tin đầy đủ, bổ ích, cập nhật... đáp ứng đúng nhu cầu người xem. Vì là website của DN nên đa số chỉ có mục đích trưng bày thông tin, hình ảnh sản phẩm, dịch vụ, giới thiệu DN chứ không có nhiều thông tin mang tính thời sự hay bổ ích thú vị đối với người xem. Song, đối tượng người xem cũng chỉ là những ai đã có chủ ý tìm thông tin hay có nhu cầu về mặt hàng hay dịch vụ mà DN đang bán, do đó, DN chỉ cần cung cấp đầy đủ thông tin về những gì mình bán, nếu được thì nên cung cấp vài thông tin bổ sung để thu hút người xem và tạo ấn tượng tốt cho họ. Ví dụ: website của DN sản xuất trà thì nên có phần giới thiệu về các loại trà, công dụng, hữu ích như thế nào cho người sử dụng, cách thức pha trà ngon v.v... Quan trọng nhất là DN cần có thông tin thuyết phục được người xem rằng “Tại sao quý vị nên mua sản phẩm hay dịch vụ của chúng tôi mà không mua của ai khác?” - Quyết định mua (Decision to buy): Khi người xem đã quan tâm, đã cảm thấy muốn mua sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp thì điều quan trọng là trên website của doanh nghiệp phải có những thông tin “bắt mắt”, “hấp dẫn” để làm cho người xem cảm thấy nên quyết định mua ngay, không do dự nữa. Nếu không, người xem thoát ra khỏi website, hoặc đi tìm thông tin ở website khác thì doanh nghiệp sẽ bị mất khách hàng tiềm năng này. - Tính tiện lợi (Convenience): Khi người xem đã quyết định mua, doanh nghiệp phải cung cấp thông tin, chức năng tiện ích sao cho khách hàng có thể dễ dàng mua nhất. Ví dụ: cung cấp email, số điện thoại bàn, số điện thoại di động, địa chỉ công ty, địa chỉ mua, chức năng mua qua mạng với thao tác gọn nhất, nhanh nhất, hướng dẫn cụ thể từng bước cho khách hàng mua qua mạng... Thật đáng tiếc nếu người xem đã quyết định mua nhưng lại “bất lực” vì không biết phải làm sao để mua! 7. Một số chức năng thường gặp của website và mục đích sử dụng 7.1. Diễn đàn (forum) Mục tiêu tạo “sân chơi” trao đổi ý kiến cho cộng đồng người xem website, từ đó thu hút đông đảo người xem và tham gia thảo luận trên diễn đàn. Người xem có thể đăng tải chủ đề, câu hỏi của mình lên website, đọc và trả lời các câu hỏi khác v.v... Quyền thao tác trên diễn đàn được phân chia theo nhiều cấp, từ đơn giản là chỉ đọc, đến được quyền trả lời, được tạo chủ đề mới, được kiểm soát bài viết trên diễn đàn v.v... Một diễn đàn điển hình làhttp://www.ttvnol.com/forum/ (Trái tim Việt Nam Online). 7.2. Đăng ký nhận bản tin Với mục tiêu giữ mối liên lạc với người xem để có thể gửi đến người xem những bản tin (newsletter) cung cấp thông tin hữu ích (và có thể kèm theo thông tin quảng cáo sản phẩm, dịch vụ), một số website có chức năng cho phép người xem đăng ký nhận bản tin gửi định kỳ qua email. Người quan tâm có thể cung cấp địa chỉ email của mình để định kỳ nhận bản tin gửi từ chủ sở hữu của website. Nên có chức năng cho phép từ chối nhận khi người nhận không muốn nhận bản tin nữa. 7.3. Thông báo, tin tức mới Trên một số website nên có chức năng đăng tải những thông báo, tin tức mới nhất, hiển thị trên trang chủ để người xem có thể nhìn thấy ngay. Đây là dạng cơ sở dữ liệu với công cụ quản lý nhập liệu dễ sử dụng để người không biết về web cũng có thể nhập liệu. 7.4. Giỏ mua hàng (shopping cart) Dành cho các website trưng bày và bán nhiều mặt hàng, phục vụ nhu cầu chọn lựa hàng hóa, mô phỏng quá trình mua ở siêu thị: khách hàng chọn hàng bỏ vào giỏ, thay đổi số lượng món hàng, đổi ý không mua và bỏ món hàng ra khỏi giỏ... Cuối cùng khi quyết định đi ra tính tiền (check-out), chức năng giỏ mua hàng sẽ liệt kê “hóa đơn” các món hàng chọn mua, số lượng từng món, tổng giá trị... Bất kỳ website siêu thị trực tuyến nào cũng cần phải có chức năng giỏ mua hàng. 7.5. Download miễn phí Dể thu hút người xem một số website còn cung cấp những thông tin, file, chương trình... cho người xem download miễn phí về dùng, ví dụ như trò chơi, sách điện tử (e-book), chương trình ứng dụng nhỏ, hình ảnh đẹp v.v... Trên những “vật phẩm” cho download miễn phí này, chủ sở hữu website đã khéo léo kèm theo những thông tin giới thiệu về website, để người download có thể gửi tặng bạn bè... và giúp marketing cho website (xem phần Chiến lược Marketing lan truyền trong mục 4.3.). Ví dụ những e-book về kiến thức TMĐT được cho download miễn phí tại www.vitanco.com, www.saigontre.com… 7.6. Thành viên Mục thành viên chủ yếu là để thu thập thông tin (email, giới tính, độ tuổi, khu vực sinh sống, sở thích...) của những ai tự nguyện đăng ký tham gia một “câu lạc bộ” nào đó trên website để được hưởng một số quyền lợi nhất định. Thông tin thu thập được sẽ được dùng để marketing, nghiên cứu hành vi sở thích khách hàng, thậm chí có thể bị bán cho những người cần thông tin này để phục vụ việc quảng cáo qua email. Ngoài ra, mục thành viên cũng có thể được dùng để phân loại nhóm người sử dụng miễn phí và có trả tiền cho một số dịch vụ cung cấp trên website. 8. Một số cấu trúc website mẫu cho các mô hình website khác nhau 8.1. Cửa hàng điện tử, siêu thị điện tử Minh họa siêu thị điện tử của VDC (http://vdcsieuthi.vnn.vn/) Với mô hình siêu thị điện tử, website gồm các phần chính sau: - Thông tin hàng hóa: là cơ sở dữ liệu phân loại nhiều nhóm sản phẩm, sản phẩm mới, sản phẩm đang khuyến mãi v.v... Thông tin về từng sản phẩm gồm: hình, giá, giới thiệu ngắn, mô tả thông số, loại sản phẩm... - Thông tin giới thiệu, hướng dẫn: gồm những thông tin như: giới thiệu chủ sở hữu website, chính sách mua bán, giao hàng, trả lại hàng, hướng dẫn cách tìm kiếm hàng hóa v.v... - Công cụ mua hàng, thanh toán: nhất thiết phải có công cụ giỏ mua hàng (shopping cart), chức năng thanh toán (qua mạng, qua bưu điện, chuyển tiền, qua ATM, thanh toán khi giao hàng...). Nên có thông tin hướng dẫn các cách thức thanh toán khác nhau để người mua hiểu rõ và chọn lựa. - Chức năng thành viên dành cho người đã mua hàng để tiết kiệm thời gian nhập thông tin khi họ mua hàng những lần sau và để cung cấp thông tin lịch sử mua hàng, giới thiệu hàng hóa mới, hàng hóa khách hàng quan tâm... cho khách hàng. - Một số chức năng tự chọn khác như chức năng tìm kiếm sản phẩm trong siêu thị, chức năng nhận bản tin định kỳ... 8.2. Đấu giá trực tuyến Với mô hình đấu giá trực tuyến, website gồm các phần chính sau: - Thông tin hàng hóa: là cơ sở dữ liệu phân loại nhiều nhóm sản phẩm. Thông tin về từng sản phẩm gồm: hình, giá, giới thiệu ngắn, nhóm sản phẩm, giá sàn, thời gian kết thúc đấu giá, giá hiện tại, điều khoản khác liên quan đến việc bán món hàng... - Thông tin giới thiệu, hướng dẫn: gồm những thông tin như: giới thiệu chủ sở hữu website, chính sách mua-bán, quy định tham gia đấu giá, quy định giao hàng, trả lại hàng, hướng dẫn cách tìm kiếm hàng hóa v.v... - Công cụ rao bán, công cụ chọn mua, công cụ hỗ trợ thanh toán, công cụ tìm kiếm hàng hóa... - Thành viên: để lưu thông tin thành viên tham gia mua, bán, đấu giá, phục vụ các mục tiêu: Xác nhận tư cách tham gia, Lưu thông tin lịch sử tham gia mua, bán, đấu giá, Phục vụ việc quản lý mối quan hệ khách hàng giữa thành viên và website... Minh họa website đấu giá trực tuyến nổi tiếng www.ebay.com 8.3. Sàn giao dịch B2B Với mô hình sàn giao dịch B2B, website gồm các phần chính sau: - Thông tin hàng hóa: là cơ sở dữ liệu phân loại nhiều nhóm sản phẩm. Thông tin về từng sản phẩm gồm: hình, giá, giới thiệu ngắn, nhóm sản phẩm, nhà sản xuất... - Danh mục thông tin về doanh nghiệp: phân loại theo ngành nghề, theo quốc gia, địa phương, theo nhu cầu mua – bán – tìm đối tác... - Thông tin chào hàng (chào mua, chào bán): như rao vặt, phục vụ nhu cầu tìm kiếm đối tác của các doanh nghiệp. - Thông tin giới thiệu, hướng dẫn: gồm những thông tin như: giới thiệu chủ sở hữu website, chính sách mua-bán, quy định tham gia giới thiệu trên website, hướng dẫn cách sử dụng website v.v... - Những công cụ hỗ trợ như: đăng tải thông tin, tìm kiếm thông tin, hỏi thông tin, nhận bản tin định kỳ... - Thành viên: lưu thông tin thành viên tham gia phục vụ các mục tiêu: xác nhận tư cách tham gia; lưu thông tin lịch sử tham gia tạo sự tiện lợi cho thành viên khi cần truy xuất lịch sử tham gia; và phục vụ việc quản lý mối quan hệ khách hàng giữa thành viên và website. Minh họa sàn giao dịch B2B của Việt Nam www.vnemart.com.vn 8.4. Cổng thông tin (Portal) Với mô hình cổng thông tin, website gồm các phần chính sau: - Phân loại thông tin: là cơ sở dữ liệu phân loại nhiều nhóm thông tin. Thông tin về từng “thông tin” gồm: địa chỉ website, giới thiệu ngắn về website, tựa đề dành cho website. - Chức năng tìm kiếm thông tin. - Chức năng gửi email cho bạn bè để giới thiệu trang web đang xem. - Chức năng đề nghị một website mới tạo điều kiện cho người xem đóng góp nguồn website mới, góp phần làm phong phú thêm cơ sở dữ liệu website hiện có. Cổng thông tin điển hình là Yahoo! tại địa chỉ dir.yahoo.com 8.5. Website thông tin phục vụ việc quảng bá, quảng cáo Với website thông tin, phần chính là cơ sở dữ liệu các thông tin, được phân chia theo từng thể loại. Phần phụ là những thông tin quảng cáo (banner - cột dọc bên phải trang web) và thông tin liên hệ với chủ sở hữu website khi có nhu cầu quảng cáo. Điển hình là www.vnexpress.net So với các website thông tin dạng này thì www.vnexpress.net còn thiếu một chức năng cho phép mọi người tham gia gửi bài viết. Bài viết đạt chất lượng sẽ được VNExpress.Net đăng tải, có thể có hoặc không có nhuận bút, phục vụ hai điều: có thêm nhiều bài viết phong phú, khách quan; và tạo điều kiện cho người viết chuyên nghiệp hoặc không chuyên tham gia đăng bài. Đây là mô hình các website tương tự trên thế giới đang thực hiện. 8.6. Website giới thiệu thông tin của doanh nghiệp Website giới thiệu thông tin doanh nghiệp có các phần chính như: trang chủ, giới thiệu doanh nghiệp, giới thiệu sản phẩm, dịch vụ, trang liên hệ. 9. Những lưu ý khi chọn nhà cung cấp dịch vụ thiết kế và duy trì website Muốn xây dựng website cho mình, doanh nghiệp phải tìm nhà cung cấp dịch vụ thiết kế web và lưu trữ web (hosting). Doanh nghiệp phải chọn một nhà cung cấp dịch vụ từ nhiều nhà cung cấp dịch vụ. Làm thế nào để chọn mà không “hối tiếc”? Các lưu ý sau sẽ giúp doanh nghiệp chọn được nhà cung cấp dịch vụ tốt: - Tránh chọn dịch vụ lưu trữ miễn phí: hosting miễn phí không cho doanh nghiệp chức năng host với tên miền (domain) riêng, do đó, website của doanh nghiệp có tên là www.tenbanchon.xyz.com (xyz là tên nhà cung cấp free hosting chọn), do đó, nhìn vào địa chỉ website là người xem biết ngay website của doanh nghiệp đặt trên host miễn phí, dẫn đến việc làm giảm ấn tượng chuyên nghiệp của website. - Tránh chọn Hosting không có khả năng mở rộng: khi xây dựng website, doanh nghiệp phải nghĩ đến khả năng website của mình được mở rộng theo thời gian, có nghĩa là dung lượng chứa sẽ tăng, lượng thông tin upload/download sẽ tăng do số lượng người xem tăng, số email cần thiết sẽ tăng v.v... Do vậy, doanh nghiệp nên lưu ý khía cạnh này khi mua host, dĩ nhiên là mở rộng host thì doanh nghiệp phải trả thêm tiền, nhưng như thế tiện lợi hơn nhiều so với việc doanh nghiệp phải đi tìm host khác nếu host cũ không có chức năng cho phép “nâng cấp” để đáp ứng nhu cầu mở rộng host của doanh nghiệp. - Tránh chọn host quá rẻ: “tiền nào của nấy”, host quá rẻ (vài dollar Mỹ/tháng) thì chất lượng host thấp (dịch vụ hỗ trợ, chức năng, bảo mật v.v...) Doanh nghiệp nên chấp nhận chi nhiều hơn một ít cho host để đổi lấy sự yên tâm trong bảo mật, dịch vụ hỗ trợ, và quan trọng là website “chạy” ổn định v.v... - Nên tách riêng việc mua tên miền và việc host: vì có nhiều trường hợp nhà cung cấp dịch vụ không chịu giao quyền quản lý tên miền cho doanh nghiệp khi doanh nghiệp không hài lòng với dịch vụ duy trì website và muốn chuyển sang host nơi khác. - Khi mua host từ nhà cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp cần hỏi rõ: Dung lượng host bao nhiêu MB, cho phép maximum bao nhiêu MB dung lượng upload/download (transfer) mỗi tháng, có khả năng mở rộng không? Trong trường hợp website bị hacker “đánh sập” thì khả năng cứu vãn và phục hồi website như thế nào? 10. Những khó khăn khi kinh doanh trực tuyến 10.1. Xây dựng giải pháp điện tử Giải pháp điện tử được xây dựng trên nền tảng các yếu tố liên quan mật thiết đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, các định hướng và chiến lược phát triển trong tương lai. Tuy nhiên, trong việc xây dựng giải pháp điện tử đôi lúc cũng gặp khó khăn do đối tác ngại cung cấp đủ thông tin cho người viết giải pháp, hoặc họ không xác định được cái họ muốn hoặc các yêu cầu chính đáng thật sự cần thiết. Dẫn đến giải pháp không hoàn hảo như yêu cầu. Và trong xây dựng giải pháp điện tử gặp trường hợp người viết giải pháp không có kinh nghiệm thực tế trong hoạt động kinh doanh của từng sản phẩm, ngành hàng, có thể sẽ đưa ra những giải pháp sai lệch không thiết thực và không thích hợp với lĩnh vực mà Doanh nghiệp đang kinh doanh. Đi đôi với giải pháp thì vấn đề về kỹ thuật cũng là một yếu tố quan trọng quyết định một giải pháp hoàn hảo. 10.2. Thiết kế hình ảnh Đây là ấn tượng đầu tiên để thu hút người tham quan Website, những yếu tố ảnh hưởng đến hình ảnh sản phẩm không được sinh động, rõ nét là do: - Người thiết kế và xây dựng Website chưa đủ kiến thức hoặc kinh nghiệm để có thể tạo hình ảnh vừa đẹp, rõ với dung lượng thấp. - Độ rõ nét của sản phẩm còn phụ thuộc vào cở sở ha tầng: đường truyền internet chậm, băng thông hẹp, hay bị nghẽn mạch, chi phí internet còn cao… Thông thường, các bức ảnh có chất lượng tốt đòi hỏi độ phân giải cao dẫn đến tiêu tốn dung lượng lớn và sẽ rất nặng khi tải trên đường truyền. Do đó các hình ảnh thể hiện trên các E-Mart chỉ ở mức trung bình nhằm khắc phục các khó khăn đã nêu trên. - Do là hình ảnh 2 chiều nên việc thể hiện một sản phẩm cũng có phần hạn chế và giảm đi tính hấp dẫn của sản phẩm 10.3. Chi phí admin - Do một số DN chưa thấy lợi ích cụ thể TMĐT, nên chủ đầu tư khi xây dựng và kinh doanh thông qua website TMĐT chưa thật sự đầu tư đúng mức. Cho nên không đầu tư nguồn nhân lực phục vụ cho việc admin, cập nhật các thông tin thay đổi liên quan đến sản phẩm chưa được thường xuyên và liên tục theo thời điểm. Điều này ảnh hưởng lớn đến kết quả hoạt động kinh doanh và độ tin cậy của người tiêu dùng đối với loại hình kinh doanh này. - Mặt khác, chỉ có một số doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xúc tiến TMĐT một cách chuyên nghiệp. 10.4. Những khó khăn đối với các hình thức thanh toán thông qua ngân hàng Thanh tóan bằng thẻ tín dụng (Credit card) là hình thức thanh toán phổ biến trong TMĐT, đòi hỏi chủ thẻ phải cung cấp thông tin cho người bán hàng. Việc cung cấp thông tin thông qua đường truyền internet rất nguy hiểm vì dễ bị mất cắp bởi hacker. Vì thế, các vấn đề về bảo mật là một lý do chủ yếu khiến người ta không lựa chọn hình thức thanh toán bằng thẻ tín dụng (credit card) khi mua hàng trực tuyến. 10.5. Những khó khăn trong việc giao nhận hàng hoá là do Ngoài số tiền mua sản phẩm, hầu như Khách hàng nào cũng không muốn trả thêm bất cứ khoảng chi phí nào khác, giá mua phải bằng hoặc thấp hơn giá thị trường. Như vậy, để thu hút lượng khách hàng lớn doanh nghiệp phải xây dựng cho mình một hệ thống phân phối hàng hợp lý. Nhưng trong giao nhận phát sinh những khó khăn như: - Khách hàng ở nhiều quốc gia nên có nhiều phương thức tính giá vận chuyển khác nhau. - Người kinh doanh TMĐT hiện nay chưa có đội ngũ chuyên nghiệp về giao nhận vận tải quốc tế, nên hầu như thuê lại đơn vị vận tải khác, điều này tạo nên giá thành cao. - Thiếu hệ thống giao hàng trên nhiều khu vực cũng ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và giá thành. Ví dụ: Đơn đặt hàng với lượng hàng cần vận chuyển lớn hơn một khối, hoặc cả container, bắt buộc đơn vị kinh doanh TMĐT phải kiểm tra cụ thể với Doanh nghiệp giao nhận vận tải (forwarder, shipping lines…) thì mới có thể báo giá được. Sự hổ trợ của Doanh nghiệp giao nhận sau khi nhận đơn đặt hàng là điều không thể thiếu được. Khi đó hình thức mua hàng không được gọi là mua hàng trực tuyến, mà là đặt hàng trực tuyến. 10.6. Hệ thống lưu trữ (stock) và cung cấp hàng hóa Trong Kinh doanh trực tuyến, không đòi hỏi doanh nghiệp phải trả nhiều chi phí cho việc thuê gian hàng, trưng bày sản phẩm. Tuy nhiên, đối với một số hàng hoá có đặc tính sản phẩm riêng thì phải được chứa trong kho, sẵn sàng đáp ứng khi có đơn hàng. Giống như các loại kinh doanh thuần tuý khác, việc chứa hàng trong kho sẽ phát sinh một số vấn đề khách quan: ẩm móc, tồn kho, hạn sử dụng… 10.7. Thói quen tiêu dùng Sự phát triển mạnh mẽ của Internet đã làm thay đổi bộ mặt của toàn thế giới. Điều này giúp cho TMĐT càng ngày một giữ vị thế quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh nói chung. Tuy nhiên, sự phát triển ấy không làm nhanh chóng mất đi thói quen tiêu dùng của khách hàng – là một trong những rào cản lớn nhất của việc kinh doanh trên website TMĐT. Những thói quen của người tiêu dùng khi đến các trung tâm thương mại được thể hiện qua các biểu hiện sau đây: - Ngắm nhìn, sờ, chọn lựa,… sản phẩm. - Xem đầy đủ thông tin chi tiết về sản phẩm. - Thay đổi không khí khi mua sắm. - Được xem các chương trình phụ được tổ chức ngoài trời… 10.8. Các khó khăn về kỹ thuật do hệ thống mạng, server Ngoài những khó khăn trên, còn một trong những trở ngại không thể không kể đến đối với việc phát triển TMĐT tại Việt Nam hiện nay, đó là sự yếu kém hệ thống hạ tầng cơ sở Internet như băng thông hẹp làm tốc độ truy cập chậm, dẫn đến người truy cập ngại ngùng mua hàng trên mạng . 10.9. Bảo mât thông tin Việc mua hàng trên internet còn bị hacker tấn công máy tính, hoặc sự rò rỉ thất thoát dữ liệu mật của ngân hàng, Doanh nghiệp hay tình trạng virus tấn công làm tê liệt hệ thống mạng, máy tính cá nhân làm cho khách hàng không còn hứng thú việc truy cập internet và một số DN không muốn tham gia TMĐT. Riêng tại Việt Nam hiện nay, việc lưu truyền và sử dụng thẻ tín dụng "miễn phí" một cách công khai, đến mức có thể dễ dàng tìm thấy những forums mà trên đó họ hướng dẫn nhau, truyền đạt kinh nghiệm cho nhau về việc làm thế nào để có thể có được một "credit card miễn phí" hay còn gọi là “CC chùa” và thậm chí tặng nhau nhiều "credit card miễn phí", là một trong những nguyên nhân gây trở ngại cho TMĐT phát triển. 10.10. Yếu tố từ phía con người TMĐT ở nước ta, cho đến nay vẫn chỉ được coi là những cuộc chơi thử nghiệm, vẫn còn trong thời kỳ tập tễnh, chưa có sự quan tâm đúng mức của giới chức lãnh đạo cũng như từ phía doanh nghiệp. Vẫn còn quan điểm làm website theo phong trào, làm website thay cho các tập bướm quảng cáo sản phẩm thông thường, chứ chưa hề định hướng phát triển thành một kênh quảng bá tiếp cận với khách hàng, một kênh buôn bán phân phối mới đến với người mua mang tầm cỡ quốc tế.