1/ Bước vào cổng đại học Cách đây 5 năm, sau khi tốt nghiệp PT tại 1 trường thuộc hàng top tại tp.hcm, tôi quyết định chọn thi vào ngành CNTT, và xác định trước hướng theo học là công nghệ phần mềm. Theo lời khuyên của ba tôi, tôi cũng vào học tại 1 trung tâm đào tạo lập trình viên Aptech, để vừa có bằng đại học mà tiến thân, vừa có kỹ năng làm việc thực hành. Điều kiện của tôi thuận lợi hơn tất cả mọi người cùng trang lứa, và sức học của tôi cũng khá, dễ dàng vượt qua các bài thi. Thậm chí, đến giai đoạn chuyên ngành điểm các môn chuyên ngành có thấp lắm cũng chỉ dừng ở 7, và phổ biến ở mức 9,10. 2/ Có nên đi làm trong lúc còn đi học? Lúc đó là vào khoảng đầu năm 3 đại học, tháng 11 năm đó, tôi cũng vừa tốt nghiệp xong chương trình LTV Aptech, và cũng hào hứng háo hức đi làm. Chỉ sau 3 ngày post hồ sơ lên các trang mạng tuyển dụng, có hơn 4 ,5 công ty gì đó mời cộng tác. Tôi hớn hở về nhà khoe với ba mẹ, thì được ba mẹ phán cho mấy câu xanh rờn “Nhà mình đâu có thiếu thốn gì mà phải đi làm. Ba còn đi làm, kiếm ra tiền, con muốn học gì thì học, ba mẹ không có tiếc tiền với chuyện học của các con. Chuyện gì chứ chuyện học thì không bao giờ từ chối chi tiền. Giờ cứ lo học cho xong cái bằng đại học đã, rồi muốn đi làm gì thì làm.”. Khi đó tôi có vẻ xìu xuống, nhiệt huyết đi làm giảm dần nhưng vẫn chưa từ bỏ ý định. Vài hôm sau lên văn phòng khoa xin cái bảng điểm thì gặp cô phó khoa cũng phán cho 1 câu xanh rờn từa tựa như vậy: “Mấy em cứ học xong hết đi rồi hãy đi làm, đừng có gấp, đừng có ham đi làm.”. Thời gian đó cũng sắp thi học kỳ, cộng với bao nhiêu lời khuyên của những ng xung quanh, ý định ban đầu không còn chắc chắn nữa, lung lay dần đi. Tôi quyết định nghe theo mọi người, cũng vì câu mà mẹ tôi hay nói: “biết nghe lời đi, đứa nào cãi tao thì chỉ có chết tới bị thương”, và mỗi khi tôi thất bại thì mẹ hay lôi câu đó ra mà phán. Nghe cũng có vẻ hợp với cái lẽ: “cá không ăn muối cá ươn…”. Thế là tôi từ bỏ hẳn ý định đi làm từ sớm, mặc dù rất muốn. 3/ Ra trường 2 năm sau đó, sau khi hoàn tất chương trình đại học, và vượt qua 1 cái luận văn mà nội dung cũng thuộc hàng xương xẩu để lấy 1 điểm số tốt, tôi chính thức tốt nghiệp đh sau đúng 5 năm học. Bảng điểm sạch sẽ, không nợ môn nào trước khi làm luận văn. Có 1 dịp tình cờ gặp lại thằng bạn thân hồi cấp 3, cũng đã tốt nghiệp ĐH Khoa học tự nhiên. 2 đứa đi cafe karaoke cả buổi với mấy đứa ban nữa để tâm sự. Nó nói: tao thất nghiệp nửa năm nay. Lúc đó tôi cười thầm, không nói gì, cũng không nghĩ gì, vì tôi lạc quan , và có niềmtin vào khả năng của bản thân để bắt đầu 1 hành trình mới: 4/ Đi tìm việc làm. Nhìn lại bộ hồ sơ tìm việc làm: + bằng cấp: đủ + bảng điểm: tốt + chứng chỉ quốc tế: luôn là 1 lợi thế + ngoại ngữ: cũng khá, có điều chỉ đọc được tài liệu chuyên môn chứ giao tiếp thì _@#(%&$*^. Tôi bắt đầu apply vào những công ty thuộc hàng “ăn trên ngồi trước” trước. Khổ cái: + cty nước ngoài thì đòi tiếng Anh giao tiếp + các công ty lớn thì đòi kinh nghiệm 2,3 năm. Tôi bắt đầu “hạ chuẩn” xuống: lương thấp hơn 1 tí, công ty bình dân hơn 1 tí, thì gặp phải đòi hỏi: 1 năm kinh nghiệm: he, cái này không thành vấn đề, nhưng nhìn lại vị trí, công việc, và công nghệ sử dụng, thì nó lại có vấn đề. 5/ Khó khăn nối tiếp khó khăn Ở ĐH cũng như Aptech, tôi chỉ học về các công nghệ cao cấp như J2EE, .NET là chủ yếu, còn những món như PHP thì không quan tâm lắm. Qua 1 thời gian theo dõi, tôi thấy các cty bây giờ hay chuộng tuyển lt viên làm web, với PHP,MYSQL và 1 số CMS như Joomla, hay Framework Drupal, Template Smarty gì gì đó. Tôi chỉ có biết 1 ít về PHP, vì nó giống C,C++, MYSQL thì cũng có khác gì nhiều so với SQLSERVER đâu, nói chung những thứ lặt vặt về web tôi đều làm được cả, chỉ là chưa biết và chưa có kinh nghiệm với cácCMS,Framework trong lĩnh vực này. Tuy nhiên 1 cái khó nữa là đã lập trình web, phải biết về nào là Flash, Photoshop,… cái này thì tôi mù tịt hoàn toàn. Tôi chỉ biết chờ đợi xem có công việc nào phù hợp hơn với mình hay không. Nhưng càng ngày cơ hội việc làm càng ít đi. Dạo qua các trang tuyển dụng thì thấy xu hướng tuyển dung như sau: 6/ Xu hướng tuyển dụng tại VN vao thời điểm tháng 6,7 / 2009: + Hà Nội: tuyển ltv nhiều, ít kn hoặc mới ra trường chưa đi làm cũng được – nhưng tôi ở HCM mà v + HCM: tuyển ltv ít, nhưng phải có kn làm việc 2,3 năm, chỗ nào bèo lắm thì cũng 1 năm + với 1 số thứ tôi không biết như nêu trên. Ngoài ra, các cty pm tại HCM hiện thời điểm này lại có xu hướng + hạn chế tuyển ltv + mà tuyển hàng loạt tester + và nhân viên kinh doanh phần mềm. Oax, trong đh chả có môn nào đào tạo về quy trình test, hay kỹ thuật test cả, có chăng môn CNPM thì nói 1 chút, mà cũng chỉ cưỡi ngựa xem hoa qua lý thuyết, hoàn toàn không chú trọng hay nhấn mạnh gì. Còn về vị trí NV kinh doanh pm thì tôi chả quan tâm, vì tôi học rất khá , và mong muốn làm đúng vị trí chuyên môn phù hợp với mình thôi. Đảo qua đảo lại, tôi thấy nhu cầu tuyển dụng của các cty và khả năng của tôi càng ngày càng ít “khớp nhau”, “hạ chuẩn” chút nữa, tôi chuyển sang tìm các công ty tư nhân cần nhân viên IT. Đối với các cty tư nhân tuyển NV IT như thế này, thì họ chả yêu cầu ngoại ngữ cao, cũng chả yêu cầu lập trình quá giỏi, mà cái họ cần là: 1 NV IT đa năng: + lập trình web + kiêm webmaster + kiêm cài phần mềm + bảo trì máy tính + đi dây mạng + quản trị mạng + quản lý csdl, …. …cái gì cũng làm, nhưng mà lương thấp chủn. 7/ Một thoáng lo âu Ngày qua ngày cứ lặp lại, nhiều hôm buồn thức đến 3,4 h sáng để vào mấy trang tìm việc, dù biết giờ này còn ai tuyển nữa chứ, mà những tin đó thì trong ngày đã đọc rồi. Thậm chí có những hôm chiều thứ sáu, tôi tranh thủ đọc cho hết mấy cái tin tuyển dụng rao đầy trên mạng nhưng… chả ăn nhậu gì với thứ mình cần tìm, chỉ sợ mai thứ 7 cuối tuần thì không còn gì để đọc. Ngó lại những thứ họ cần: + Nếu là tuyển sv mới tốt nghiệp, thì thường là cty nước ngoài, tuyển về đào tạo lại, và cần khả năng tiếng anh rất lưu loát + Nếu là lập trình quản lý với java, .net , thì cần nhiều năm kinh nghiệm + Nếu là lập trình web với php, thì cũng phải cần flash, photoshop, design… + Nếu có là NV IT quèn, cũng phải cần quản trị mạng, đi dây mạng, làm những thứ linh tinh như sửa máy, cài pm + 1 số cty nữa tuyển nv mới tn lương cũng rất khá, nhưng lại làm việc lập trình driver, hệ thống với C,C++ cái này lĩnh vực này bó tay + 1 số chỗ tuyển lập trình game, lập trình mobile: không biết tí gì, muốn làm cũng phải bỏ ra vài tháng học và nghiên cứu về mobile environment, graphics 2d,3d – món này không đơn giản , mà đến lúc đó nó hết chỗ rồi (#@&$(#, mà lĩnh vực này rất ít chỗ tuyển thì phải. 8/ Tôi bị mắc sai lầm ở cái công đoạn nào nhỉ? -> đáng lẽ ra nên chú trọng học ngoại ngữ giao tiếp, hơn là ôm cái mớ kiến thức chuyên môn cày project hết ngày này qua ngày khác? -> đáng lẽ nên học những thứ bình dân nhưng dễ tìm việc như PHP,MYSQL,Joomla,Flash,Photoshop, hơn là những cái của cao cấp như .NET, J2EE (muốn làm thì phải có kn nhiều năm, mà mới ra trường thì….) -> không giữ vững lập trường : đáng lẽ nên đi làm từ năm thứ 3 khi có chỗ gọi, để đến bây giờ thì cũng đã có 2 , 3 năm gọi là kinh nghiệm rồi. Bây giờ công việc hàng ngày của tôi là: học tiếng Anh, học photoshop, học flash, và chờ có chỗ nào nó mướn làm web mà không đòi hỏi đồ họa thẩm mỹ cao thì nhào vô xơi. _o. Thế đấy, học hành cho cố vào, rồi bây giờ thất nghiệp. Cho đến tận hôm nay, vào mấy trang tuyển việc làm cũng còn quá hẻo, toàn tuyển NV IT , quản trị mạng, và thiết kế đồ họa, flash, actionscript gì đó. Lúc mới vào đh thì CNTT là 1 ngành hot, và cái công việc lập trình viên có vẻ hấp dẫn hơn những thứ này nhiều. Giờ ra trường rồi, thì thời thế đổi thay. Người ta còn có chỗ dựa hơi, quen biết “này nọ” mà kiếm cái chỗ nương náu, còn đây thì (#&(@#% tự bươn chải. Mặc dù rất chán nản, nhiều hôm gục lên gục xuống nhưng vẫn kiên trì, với chút hy vọng nhỏ nhoi, biết đâu “qua cơn bĩ cực tới hồi thái lai”. Vô tình đọc được Còn đầy là ý kiến của thầy Huy, dạy PHP ở Việt Chuyên : Trích dẫn Riêng về quan điểm của tôi trong nghề nghiệp, theo tôi để nhanh tiến tới thành công thì các bạn nên học tích cực khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Nếu các bạn chịu khó đầu tư tiếng anh và kỹ năng lập trình từ năm nhất thì khoảng cuối năm 2 có lẽ bạn đã khá cứng cáp với nền tảng xây dựng từ đầu. Khi đó bạn có thể đi nhận các dự án theo dạng part time để lấy kinh nghiệm. Đến năm thứ 4 khi bạn ra trường bạn đã có trong tay 4 năm nghiên cứu ngôn ngữ lập trình PHP và 2 năm kinh nghiệm thực tế. Cố gắng tốt nghiệp ĐH với tấm bằng trung bình – khá hoặc khá (đừng để trung bình). Vì như thế CV của bạn sẽ mất điểm trước nhà tuyển dụng. Mới tốt nghiệp, nhiều bạn ào ào đi làm. Nhưng tôi nghĩ các bạn lúc này hãy dành thời gian khoảng 6 tháng để review và tập trung nghiên cứu kiến thức 1 cách bài bản. Khi đã vững, bạn đừng ngấn ngại nộp vào các công ty lớn để thử sức mình với áp lực công việc. Dựa vào 4,5 năm làm việc với PHP, tôi tin rằng chẳng mấy chốc các bạn sẽ thăng tiến khá nhanh với nghề nghiệp của mình. Và luôn nhớ rằng đừng bao giờ chấp nhận với lượng kiến thức mình đang có, hãy không ngừng cập nhật, nghiên cứu để làm giàu vốn liếng của bạn. Khi đó cơ hội tự khắc sẽ đến và bạn 1 bước sẽ leo lên vị trí cao trong ngành nghề. Các bạn cũng nên cẩn thận 1 điều. Làm công ty lớn thì cơ hội thăng tiến đúng là rất cao. Nhưng đổi lại tình người mỏng hơn giấy. Ít bạn bè, nhiều kẻ thù là 1 sự thật trong môi trường CNTT cạnh tranh hiện nay.